Leudal

Het stof der eeuwen is neergeslagen in het hooggelegen dekzandgebied van het Leudal met sporen uit roerige perioden. Het geluid van (water)molenaars in de zeven beken die het gebied doorsnijden, de soldaten, de hebzuchtige hoge heren is verstomd. Het 900 ha grote natuurgebied is het domein geworden van bezoekers en spelende kinderen.

Door de ligging in een landschap met Maasterrassen en vrij grote hoogteverschillen, stromen de beken snel. Het laten hermeanderen is nog lang niet afgerond. Aan het herstel van een natuurlijke waterhuishouding in het Leudal en omgeving zitten nog meer problemen vast, zoals de noodzakelijke vispassages bij de molens. Bekende watermolens zijn: de Sint-Elisabethsmolen (onlangs gerestaureerd), de Leumolen of Sint-Ursulamolen en stroomafwaarts in Neer de Friedesse Molen.

De beekdalen zijn opvallend diep in het zand ingesneden; de vegetatie is er zeer gevarieerd mede vanwege de optredende kwel. Daar treffen wij elzenbroek en berkenbroek aan met soorten als goudveil, dotterbloem en waterviolier. In poelen en moerasjes groeien slangenwortel, zegge soorten, gagelstruwelen en adderwortel. Op betrekkelijk voedselarme plekken in het beekdal bloeien in het voorjaar de slanke sleutelbloem, bosanemoon, dalkruid en lelietjes-van-dalen.

Bijzondere vogelsoorten zijn de zwarte,  groen en middelste bonte specht, goudvink, grote gele kwikstaart, sperwer en boomvalk. Bovendien zijn er ijsvogels te vinden, die in het gebied met steile zandoevers en visrijke beken een ideale habitat hebben.

Naast de landduinen, heidevelden en bosvennen zijn er (prehistorische) graf- of urnen-heuvels. Deze liggen nabij de kern Heythuysen en zijn ontstaan tussen 1100-600 jaar voor Christus (uit de brons- en ijzertijd). Volgens een verhaal ligt in een opvallende berg (Groaveberg) een heks (gravin) begraven. Zij is zo massief bedekt dat haar geest nooit meer boven kon komen.