Holset en omgeving

De ‘hobbits’ zouden er gewoond kunnen hebben. Een op een heuvelrug gelegen eeuwenoud kerkje, dat in een aantal fasen gebouwd is. Wij zouden als elfjes over dit idyllische landschap moeten kunnen vliegen met de andere kerkdorpjes, de schattige huisjes tussen de beboste heuvels en het echte bos. De vakwerkboerderijen zijn omgeven met holle wegen, graften en boomgaarden. Kortom: een landschap om van te smullen.

Vanuit de oude en historierijke kerk van Holset lopen wij als het ware ‘terug tot in het verleden en weer terug naar het heden‘. De markante punten zijn: een volmolen, het kasteel uit de 18e eeuw, de Engelse tuin, het Mausoleum en een (hoogstam) boomgaard. Wij passeren de oudste vakwerkhuizen van Nederland (16e en 17e eeuw), hunebedden en een kindergraf uit de bronstijd.
Langs de rand van het ‘Malens Bosch en Holsetterbosch’ (onderdeel van het Vijlenerbosch) worden wij getrakteerd op mooie vergezichten richting Vaals en de Duitse „Sneeuwberg”.
Onze paden zijn al door neanderthalers, rendierjagers, bandkeramiekers, eburonen en Romeinen belopen. In het bos vind je dolines, sterrenstenen en een bio-diverse flora en fauna. In de gemengde loofbossen staan eiken, essen, beuken, dennen en verschillende soorten bramen. Maar ook groeien er wilde appelbomen en mispel.
Er komen met uitsterven bedreigde amfibieën voor (geelbuikvuurpad en vroedmeesterpad), maar ook de wilde kat en de hazelmuis voelen zich hier thuis. In de lucht zoeken wij naar: de buizerd, de valk, de grauwe klauwier, de zwarte roodstaart en andere zeldzame vogels.
In alle jaargetijden is een bezoek of wandeling de moeite waard.

STARTPUNT:

Bijvoorbeeld:
Lambertuskerk, Holset 64, 6295 ND Lemiers.
Er zijn voldoende parkeerplaatsen. Natuurlijk kan ook gestart worden vanuit een van de terrassen met een uniek uitzicht op het Zuid-Limburgse landschap.

Feeërieke Voerstreek

De wandeling leidt ons door de Voerstreek op de grens van België en Nederland. We wandelen door een prachtig landschap, ontstaan doordat een aantal riviertjes dalen erodeerde, waardoor de wandelaar prachtige vergezichten krijgt. Daarnaast is dit gebied ook van cultuurhistorisch belang vanwege de oude vakwerkhuizen, het klooster van de Duitse Orde en de spoorwegtunnel in Veurs, een aandenken uit de eerste Wereldoorlog.

 

De Voerstreek is genoemd naar het riviertje de Voer waarvan het bronnengebied aan de beneden zijde van het droogdal van Veurs ligt. Wij bezoeken de bron in Pietersvoeren. In deze feeërieke omgeving komen iedere morgen de elfjes in het kristalheldere water van de vijver een bad nemen. Zij spelen met de forellen, die in de grote vijvers gekweekt worden.

Het gehucht Veurs is vooral bekend om zijn prachtige vakwerkhuizen en zijn voerensdröpke met sjlieëkreke. Nog niet zo lang geleden was het een verzameling van zeer vervallen, krotachtige boerderijtjes, waarvan men de schoonheid niet zag.

 

De wandeling geeft uitzicht op een aantal typische Limburgs-Voerse landschapselementen, zoals: holle wegen, graften, asymmetrische dalen, boshellingen en laag- en hoogstamboomgaarden met daarin de maretak. Iets verder ligt de Commanderij van de Duitse orde. Het naburige Sint Pieters stoelkerkje (uit 1660) is opgetrokken uit breuksteen en silex en bekend om zijn oude graven met arduinen grafkruisen.

Er volgt een korte pittige beklimming, maar het levert mooie uitzichten op aan de linkerkant over het dal. Een afdaling tenslotte leidt ons weer naar het beginpunt van deze schilderachtige en sprookjesachtige wandeling.

STARTPUNTEN

 1. Gasterij de Commanderie, Sint-Pieterstraat 15, 3792 Sint Pietersvoeren

 2. Viskwekerij, Commanderie 7, 3792 Sint-Pieters-Voeren,

3.  Hostelerie de Cantarel, Berg 17, Sint Pietersvoeren 3790

4. De Veurzerbron (winkeltje van Jetteke) 3790, Veurs 29, 3790 Voeren, België.

Romeins Maastricht

Je bent een Romein en je reist van de Franse kust naar Keulen. De tocht gaat snel en comfortabel, er loopt een brede en verharde weg die in onze tijd de naam ‘Via Belgica’ krijgt. In Maastricht moet je de Maas oversteken. Dat is geen probleem, je krijgt geen natte voeten want er is een brug over de rivier geslagen. Ook is het veilig, er is een fort gebouwd om de brug te beschermen. In het dorpje buiten de muren vind je een maaltijd en een slaapplaats. Maar je kunt ook je schoenen laten repareren of een bad nemen in het badhuis. In de tempel kun je een offer brengen aan de goden voor een veilige reis. Geen overbodige luxe tijdens de lange reis. 

 

We leven bijna 2000 jaar later. De Romeinse brug is al lang verdwenen, het dorpje is veranderd in de stad Maastricht. Zes bruggen liggen er over de Maas. Maar je kunt nog altijd sporen vinden van de Romeinen in Maastricht. Zelfs de Via Belgica is nog altijd te volgen door de oude binnenstad. Deze excursie volgt de route uit het verleden. We krijgen een beeld van Maastricht in de Romeinse tijd. We bezoeken de exacte locatie van de Romeinse brug. We zien waar het Romeinse fort, de tempel en het badhuis lagen en we herkennen oude stratenpatronen. Ook het toenmalige landschap komt aan bod en we staan stil bij de enige plek in Maastricht waar bovengronds nog Romeinse resten zijn te vinden. Verder is er aandacht voor de bewoners vóór de Romeinen en wat er gebeurt als de Romeinen vertrekken uit deze streken.

 

Bij Hotel Derlon is de mogelijkheid om voor- of achteraf wat te gebruiken. In de kelder zijn restanten zichtbaar van de Via Belgica, één van de poorten van het fort en de tempel.           

Hotel Derlon, Onze Lieve Vrouweplein 1, 6211 KJ Maastricht.  De excursie is ongeveer vier kilometer en duurt ongeveer 2 uur. Voor de wandeling zijn geen wandelschoenen nodig, we blijven in de binnenstad.       

Natuur, vestingwerken en oude fabrieken

In het voorjaar van 1845 vaart een schip langzaam weg uit het Bassin, de nieuwe binnenhaven van Maastricht. Het vrachtschip wordt voortgetrokken door een paard, een klein zeil helpt daarbij een beetje. Volgeladen met aardewerk uit de fabrieken van Petrus Regout gaat het schip op weg naar Holland. Daar zijn ze tuk op de goede en goedkope producten uit die hypermoderne Maastrichtse fabrieken met stoommachines. Eerst moet het schip voorzichtig door de omvangrijke vestingwerken manoeuvreren. Dit gaat moeilijk want er zijn enkele scherpe bochten te maken.  Die vestingwerken liggen als een nauwe ring om Maastricht heen om te voorkomen dat Franse legers ooit nog eens  Holland kunnen binnenvallen. Na het passeren van sluis 19 kan eindelijk de lange reis door de Zuid-Willemsvaart naar Den Bosch beginnen.

 

Ten noorden van de oude binnenstad van Maastricht ligt een bijzonder landschap. Restanten van de vesting Maastricht, oude industrie, een kanaal en moderne stadsontwikkeling maken het mogelijk om een reis door de tijd te maken van de late middeleeuwen tot in onze tijd. Mooi is te zien hoe de natuur stand weet te houden in dit door de mens gedomineerde gebied. Hier is het meest noordelijke leefgebied van de muurhagedis te vinden. Maar ook allerlei vogels en bijzondere planten kunnen we hier tegenkomen.

De wandeling voert door het oudste industriegebied van Nederland met een prachtige binnenhaven en kanaal. De Hoge Fronten worden bezocht. Hier is te zien hoe de stad vroeger werd verdedigd tegen vijandelijke legers. Het gebied is uitgegroeid tot een interessant natuurgebied. Het laatste deel van de wandeling voert door een wijk met de oudste sociale woningbouw van Maastricht, machtige kloostertuinen en een prachtig modern hofje.

Een deel van de wandeling gaat over onverharde paden en het kan modderig zijn. Er zitten enkele kleine, steile klimmetjes in de wandeling.

Filmhuis Lumière, Bassin 88, 6211 AK Maastricht. De excursie is ongeveer 4 kilometer en duurt 2 uur. Bij Lumière is de mogelijkheid om voor- of achteraf wat te gebruiken, maar in de directe omgeving is meer horeca te vinden.

De stenen stad’

De ondergrond van Nederland bestaat uit veen, klei en zand, afgezet door de Rijn en de Maas. In Limburg vinden we ook nog kalksteen in de vorm van mergel. Het is allemaal zacht materiaal. Voor een harde, stenen bodem moeten we naar het buitenland. Toch valt er genoeg te zien en te genieten van mooie stenen. Om kennis te maken met de miljoenen jaren oude geologische geschiedenis van onze aarde hoef je maar een wandeling door Maastricht te maken. De huizen waren in de oudheid gemaakt van hout, leem en stro. De eerste stenen gebouwen waren verdedigingswerken, kerken en huizen voor de adel. Later moeten de woonhuizen ook uit steen worden opgetrokken om brandgevaar te verminderen. Veel steden zijn in de voorgaande eeuwen geteisterd door grote branden. Luik en Londen zijn beruchte voorbeelden, maar ook Maastricht heeft grote branden gekend.  De wegen worden verhard, dat is nodig voor het steeds drukkere verkeer. In de directe omgeving van Maastricht  is geen stenen bouwmateriaal te vinden. Dus moeten de bouwers elders op zoek. Eerst in de directe omgeving zoals het Geuldal, de Ardennen en de Eifel, later zoeken ze over de hele wereld naar geschikte bouwstenen.             

 

De oude binnenstad van Maastricht is bij uitstek geschikt om iets te leren over geologie. Daar heeft de mens voor gezorgd. We zien grote grindblokken die tijdens de ijstijden door de Maas zijn meegesleurd. We zien het gebruik van steen als bouwmateriaal in de voorgaande eeuwen en welke invloed dit heeft op de architectuur. We zien de invloed van de Maas en Jeker op de ontwikkeling van de stad. In het winkelgebied komen we bouwstenen tegen uit de hele wereld met exotische namen als: Ettringer tufsteen, Azul Macaubas, Portoro, Syeniet of Larvikiet. We leren het verschil tussen echt marmer en nep-marmer. We genieten van de veelheid aan kleuren en vormen van de geologische rijkdommen van de oude stad aan de Maas. Vaak zitten er fossielen in stenen, ook die komen we tegen. De levende natuur vergeten we niet. Zelfs op de hardste stenen leven planten en dieren. Vooral de oude stadsmuren zijn volop begroeid. We hebben zelfs een eigen soort: het Maastrichts Havikskruid. Liefhebbers kunnen voor of na de excursie het Natuurhistorisch Museum bezoeken met de wereldberoemde collectie fossielen uit het Krijt waaronder de Mosasaurussen Bèr en Carlo. (zie www.nhmmaastricht.nl).

          

Startplaatsen:

Natuurhistorisch Museum, Bosquetplein 7, 6211 KJ Maastricht.
Voor de wandeling (3 kilometer en 2 uur) zijn geen wandelschoenen nodig.

Naar de wegkruisen in en rond Eys

Wat zie je daar op de hoek van het kruispunt?  Op zoveel plekken in Zuid-Limburg, ook midden in het bos! Een man aan een houten kruis? Is daar een moord gepleegd?  Of moet het kruis juist onheil afwenden? Welke schietgebedjes zijn daar gedaan? Wie weet nog wat een schietgebedje is? Ga met ons mee en ontdek de verhalen achter dit typisch Zuid-Limburgse cultuurerfgoed.

 

Nergens vind je zoveel weg- en veldkruisen als in Zuid-Limburg. Ze geven een extra cachet aan het mooie landschap. Maar wat is de achtergrond van al die kruisen, hoe is het begonnen? Wat willen ze ons vertellen? Nieuwsgierig geworden?

We nemen u mee voor een korte dorpswandeling met onontdekte achterompaadjes of voor een uitgebreide natuurwandeling door het heuvellandschap rondom Eys. De gids vertelt u over de reden van plaatsing van de diverse kruisen, hun geschiedenis en betekenis.  Ook door hun relatie met bijzondere gebouwen, zoals de kerk, die de Duitse Graaf van Plettenberg liet bouwen of een schuilkelder uit de tweede wereldoorlog komt het verleden tot leven.

 

Maar misschien horen we onderweg ook roep van de buizerd of kunnen we de bloeiende meidoorn zien en ruiken. De combinatie van natuur en cultuur op deze tochten geeft een verdiepte beleving van het eigen karakter van Zuid-Limburg.

 

Afhankelijk van de interesse en/of de conditie van de groep kan gekozen worden voor een kortere (dorps-)wandeling langs een aantal wegkruisen, al dan niet met een klimmetje naar een mooi uitzichtpunt, of voor een langere natuurwandeling, met de kruisen als mooie intermezzo’s. Er is een noordelijke en een zuidelijke route beschikbaar. De afstanden variëren van 5-11 kilometer.

Startplaatsen:

  1. Herberg “Bie de Tantes”, Wittemerweg 29, 6287 AA Eys.
    2. Bernardushoeve, Mingersborg 20-22, 6367 JX Voerendaal (Voor de langste, noordelijke route)
    Afhankelijk van uw wensen kan er ook voor andere start en/of rustpunten gekozen worden.

Geologische themawandeling “Wat de Maas rond Spaubeek achterliet”

Tijdens deze prachtige natuurwandeling nemen we u mee op een ‘reis terug in de tijd’. Door uw ogen en oren de kost te geven snapt u na afloop niet alleen waarom er zilverzand in Limburg ligt, maar heeft u tevens ervaren welke sporen de Maas en de ijstijden hier in het landschap in een paar miljoen jaar hebben achtergelaten.


In de ‘noordelijke lus’ passeert u de meanderende Geleenbeek en het AZC Sweikhuizen (het vroegere Retraitehuis) en loopt u door het Stammenderbos, waar broekbossen en de Pepelsberg bijzondere natuur-elementen vormen. Onderweg zien we authentieke boerenhoeves en passeren boomgaarden met de Sweikesener Rèngelaote. Via fraaie hellingbossen met hun karakteristieke droogdalen krijgen we zicht op kasteel Terborgh, passeren de Geleenbeek en zien de grote gele kwikstaart mogelijk foerageren. Een korte stop bij de Annakapel om de ‘keientuin’ te bekijken, mogen we zeker niet missen. Talloze bijzondere Maasgesteenten liggen hier, in een oase van rust, verzameld rond de kapel. De stenen tonen de diversiteit aan steensoorten die de Maas heeft achtergelaten.

In de ‘zuidelijke lus’ komen wij via ‘Huis Ten Dijcken’ en het buurtschap Hegge in het ‘pareltje’ Diependaal. Wij zien fraaie graften, échte holle wegen en afhankelijk van het seizoen hellingen met speenkruid, bosanemoon of gevlekte aronskelk. Onderweg passeren we een ‘geologisch monument’ in de vorm van autochtoon conglomeraat. Via het plateau van Schimmert lopen wij langs ‘groeve Bruls’. Daar openbaart zich een prachtig geologisch profiel, variërend van duidelijk zichtbare lösslagen, met daaronder afzettingen van zand, grind en zilverzand. Het zijn de getuigenissen van lokale binnenzeeën, een uitbundige Maas en de latere ijstijden. Door het Spaubekerbos en langs de restanten van een voormalig openluchttheater komen wij bij ons beginpunt terug.

Startplaats:

NS-station Spaubeek, Op ’t Veldje 1, 6171 BL Spaubeek
U kunt voor de ’noordelijke’ of de ‘zuidelijke lus’ (of beiden) kiezen.
Restaurant Biesenhof, gasterie de Bokkenreyer en gasterij Kasteel Terborgh liggen langs de ‘noordelijke route’.

Steenuiltjes-Munstergeleen

Elfjes houden van afwisseling. Die vinden ze volop in de zuidoosthoek van de gemeente Sittard-Geleen. Daar, op de overgang van het plateau van Doenrade naar het Geleenbeekdal, zijn  droogdalen en holle wegen, hellingbossen en steengroeven, de laatste gevormd door de handen van mensen die hier ooit ook hun geriefhout zochten. In onze dagen heeft dat geleid tot grillige boomvormen en wortelgestellen waartussen de elfjes verstoppertje spelen.

 

In een halve krans wordt dit gebied ten oosten van de beek omsloten door Kollenberg (villawijk Sittard), Schelberg (Windraak), Wanenberg en Lippenberg (Puth). Het Stammenderveld (bij Sweikhuizen) en de Danikerberg (‘Daniken’ heet de belendende wijk van Geleen) zijn uitlopers van het plateau die raken aan de beek.

Het gebied staat bekend om de vele dassenburchten en als territorium van de korenwolf. Voor de voedselvoorziening van de laatste zijn afspraken gemaakt met de boeren. Een gedeelte van de oogst wordt gelaten aan deze hamsters zodat zij hun benaming eer aan kunnen doen. Muizen profiteren mee en dat komt weer goed uit voor het steenuiltje dat hier thuis is. De onbetwiste koning van het luchtruim hier is de buizerd wiens roep u als wandelaar niet kunt missen: “Pieuw, pieuw”.

De wandeling vergt wat van de kuitspieren, u daalt en u stijgt – een enkele keer tot op een haar na 100 m boven NAP – loopt over hobbelige of nauwe paadjes met wortelstronken en trappen. Onnodig te zeggen dat de wandeling niet geschikt is voor rolstoelen. Weidse panorama’s belonen uw moeite.

De weg wordt u gewezen door steenuiltjes – uitgesneden op palen – die steeds kijken in de richting waar u heen moet. Ook andere uit hout gesneden figuren komt u tegen. Vooral gidsen van IVN Munstergeleen kennen de plaatselijke elfjes; daarom wordt u aangeraden om voor deze route van deze gidsen gebruik te maken.

Startplaats:
voormalige IJsboerderij Coumans, Windraak 1, 6153AA Windraak. U parkeert 75 m verder links

Geulle aan de Maas

We nemen je mee in de historie van het veranderend landschap van Geulle aan de Maas. Het is van een strategisch gelegen plaats een stiltegebied geworden. Daar hebben wij al onze zintuigen voor nodig. Wat zie je aan historische sporen? Hoe voelt het landschap nu aan en hoe zou dat vroeger zijn geweest? Welke geluiden hoor je tussen de stilte door? Waaraan ruik je de seizoenen? Hoe proef je de sfeer van een dorp dat gekrompen is door natuurlijke en menselijke invloeden?

De geschiedenis van Geulle gaat veel verder terug dan de Middeleeuwen. Zij beslaat een indrukwekkende periode van duizenden jaren. Uit vondsten in de buurplaatsen Elsloo en Stein is gebleken dat de zogenaamde Bandkeramiekers (3000 voor Chr.) er nederzettingen hebben gehad. Met nog meer zekerheid valt aan te nemen, dat Kelten en Eburonen in deze streek gewoond hebben en dat hun overheersers, de Romeinen, dankbaar gebruik hebben gemaakt van de strategische hoogten rondom Geulle. Zo heeft er de Romeinse heirbaan (hoofdweg) van Tongeren naar Nijmegen gelopen bijgenaamd Via Mosae oftewel “weg aan de Maas”. De plaats heeft ook veel te lijden gehad van binnenvallende Noormannen, die nabij de Geul verslagen werden.

 

Van strategische plaats veranderde Geulle naar een stiltegebied vooral als gevolg van natuurlijke en menselijke ingrepen in het landschap zoals de veranderende loop van de Maas, de aanleg van een spoorlijn en het Julianakanaal en recent door het project Grensmaas.

In de periode april-oktober is het veerpontje over de Maas van Geulle naar Uikhoven v.v. in de vaart zodat het stilleven van Geulle aan de Maas vanaf de Belgische kant te bewonderen is. Door al deze ontwikkelingen is de natuurwaarde van het gebied sterk toegenomen.

Startpunten:

1 parkeerterrein bij café Oud Geulle, Geulderlei 2, 6243 NG Geulle.   Wel vooraf even toestemming vragen aan de kastelein!
2 Sint Martinuskerk in het centrum van Geulle aan de Maas, Kerkplein
2A, 6243 NC Geulle

Noorbeek-St. Martensvoeren

Soms lijkt het alsof de tijd in de Belgische Voerstreek net over de grens van Zuid-Limburg stil is blijven staan. Dat komt omdat het aantal inwoners sinds 1830 gedaald is en veel oude beroepen nog steeds worden uitgeoefend. Het is daarom een oase van landelijke rust en schoonheid, waar men de authentieke sfeer uit het midden van de twintigste eeuw nog kan ervaren.

Deze pittige, grensoverschrijdende wandeling brengt ons van Noorbeek, een van Limburgs mooiste dorpjes, naar St. Martensvoeren in België. In Noorbeek bekijken we de St.- Brigidakerk, liggend op een kerkheuvel en omgeven door een kerkhof met grafstenen uit de 17e eeuw. Verderop zien we enkele voorbeelden van vakwerkhuizen. Via een mooi golvend landschap door het leefgebied van de zeldzame hazelmuis, ook wel het “aapje van het zuiden” genoemd, wandelen we naar St. Martensvoeren. We komen via een holle weg door een mooi hellingbos in deze plaats, die gelegen is in het dal van de Voer. Dit dal wordt door een door de Duitsers in WO I aangelegd spoorwegviaduct overspannen.  De treinen komen langs op een hoogte van ongeveer 18 m. De St.-Martinuskerk met delen uit de 12e eeuw  is zeker een bezoekje waard. Op de terugweg naar Noorbeek wandelen we door natuurreservaat Altembrouck. Mede door de kalkrijke ondergrond die zo’n 100 tot 65 miljoen jaar geleden ontstaan is in een ondiepe tropische zee, komt hier veel bijzondere flora voor, zoals de  gulden sleutelbloem, de beemdkroon, het grasklokje en verschillende soorten orchideeën. Daarnaast is dit gebied ook een eldorado voor de fauna. Naast grotere zoogdieren zoals das, vos, ree en wild zwijn komen in dit gebied ook de wijngaardslak en de levendbarende hagedis voor. In en nabij de beekjes en riviertjes leven o.a. bevers, libellen, salamanders, padden, rietvoorns en forellen. Vogelaars hebben de kans om buizerds, rode wouwen, oehoes en steen- en bosuilen te spotten. 

Startpunten:

Parkeerplaats Burgemeester Bogmanplein in Noorbeek